Muallif: Pulatov, Sherdor Nematjonovich

Annotatsiya: Koinotdagi barcha narsalarning o‘zaro ta’sirini tasvirlash uchun ikkita dunyo kuchlarining izchil nazariyasi shakllandi: yigit kuchlari, erkak, yorqin, faol tamoyilni, haroratni va ayol kuchlarini, zulmatni, tinchlikni, sovuqlikni ramziy tasvirlaydi. In va Yanning asosiy qarama-qarshi fazilatlari qadimgi faylasuflar tomonidan yong‘in (Yan) va suv (In), yani, Jan o‘ziga xos xususiyatlarida olovga O‘xshash va alomatlari bilan ajralib turadi: yorqin, issiq, yuqoriga va tashqariga yo‘naltirilgan. In o‘z xususiyatlarida suvga o‘xshash va belgilar bilan ifodalanadi: zerikarli, sovuq, pastga va ichkariga yo‘naltiriladi. Shundan kelib chiqadiki, tabiatda tinchlikka ega bo‘lgan har bir narsa sovuq, sekin, kam funksiyaga ega va In; barcha xususiyatlar qarama-qarshi xususiyatlarga ega: ko‘chma, issiq, tashqarida va yuqorida joylashgan, rivojlangan funksiyaga ega - Yanga tegishli. In va Yan nazariyasining asosiy bayonoti bizni dunyodagi barcha xilma-xillikda, shuningdek, murakkab hodisalarni tasvirlashga imkon beradi. Koinotda mavjud bo‘lgan har bir narsa In va Yan (har qanday hodisa dam olish va faoliyat holatiga ega, har qanday ob’ekt yuqori va pastki va hokazo.) juda ko‘p ma’nolarga ega va ular bir biriga o‘zaro bog‘liqdir. Qadimgi Xitoydagi In va Yan falsafiy ta’limoti ikki shalda o‘z-o‘zini tashkil qilish xususiyatiga eag. Ya’ni ayol-erkak, yorug‘lik va qorong‘ulik shaklida bo‘ladi va shu tarzda sinergetik hususiyat kasb etadi. Sinergetika tartib qanday kechishi mumkin degan savol tug‘iladi.

Kalit so'zlar: Qadimgi Xitoy, falsafa, in va yan, qorong‘ulik va yorug‘lik, dialektika, Osmon, Yer, taraqqiyot.

Jurnaldagi sahifalar: 578 - 582