Muallif: Ishiyama, Miya

Annotatsiya: Bu maqolada Turkiston Kompartiyasining rasmiy gazetasi “Turkiston” va Samarqand viloyat Kompartiyasining rasmiy gazetasi “Zarafshon”da 1924-yil avgust-sentyabr oylarida tojik xalqiga oid munozaralarga e’tibor qaratilgan. 1924-yil boshidan boshlab Sovet Oʻrta Osiyosida milliy-hududiy chegaralanishga qaratilgan munozaralar avj oldi. Delimitatsiya boʻyicha aniq takliflar Markaziy Osiyo byurosi atrofida toʻplanib, oxir-oqibat oʻsha yilning oktyabr oyida Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi, Turkman SSR, Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi va Qora-Qirgʻiz Muxtor viloyatini tashkil etish toʻgʻrisida qaror qabul qilinishiga olib keldi. Markaziy Osiyodagi milliy-hududiy chegaralanish sovet tuzumi tomonidan amalga oshirilgan bir tomonlama islohot emas edi. Aksincha, u Rossiya kommunistik markaziy hukumatining niyatlari va Oʻrta Osiyo milliy elitalarining faoliyati bilan shakllangan edi. Milliy jumhuriyatlarning barpo etilishiga oʻsha davrda Oʻrta Osiyoda ziyolilarning, xususan, milliy elitaning milliy masalalarga bagʻishlangan nutqi katta taʼsir koʻrsatdi. Ushbu maqolada men arab alifbosidagi o‘zbek tilida nashr etilayotgan Kommunistik partiya gazetalarini o‘rganib chiqib, ushbu nashrlarda milliy va hududiy masalalar bo‘yicha qanday muhokamalar olib borilganligini o‘rganaman. Markaziy Osiyo byurosi atrofidagi Kommunistik partiya tashkiloti doirasidagi milliy-hududiy chegaralanish haqidagi munozaralar kommunistik partiyaning milliy tildagi gazetalarida boʻlayotganlardan maqsad va roli jihatidan farq qilar edi. Yuqoridagilardan kelib chiqib, ushbu maqolada milliy-hududiy chegaralash boʻyicha aniq takliflar ishlab chiqilayotgan avgustdan sentabrgacha boʻlgan davrda “Turkiston” va “Zarafshon” gazetalarida tojik xalqiga tegishli milliy-hududiy masalalar boʻyicha olib borilgan muhokamalarga eʼtibor qaratib, Markaziy Osiyo milliy shakllanishida milliy tilda chiqadigan Kommunistik partiya rasmiy gazetalarining roli tahlil qilinadi.

Kalit so'zlar: Markaziy Osiyo milliy shakllanishi, ommaviy axborot vositalari, millat, milliy til, milliy-hududiy chegaralash, kommunistik partiya gazetasi, Turkiston kommunistik partiyasi, tojik, “Turkiston”, o‘zbek, “Zarafshon”.

Jurnaldagi sahifalar: 187 - 196